به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه امام مهدی(عج) - حضرت آیت‌الله روح‌الله قرهی (مدظله العالی) متولی و مؤسس حوزه علمیه امام مهدی(عج) در دویست و پنجاه و ششمین جلسه درس اخلاق خود، که در تاریخ چهارشنبه۳ مهر ماه 1392، در مهدیه القائم المنتظر(عج) واقع در شرق تهران برگزار شد به موضوع «ارکان ایمان» پرداختند که در مرقومه ذیل مشروح بیانات نورانی معظّمٌ له، برای علاقمندان به رشته تحریر در آمده است:

یار جدانشدنی ایمان

عرض کردیم متخلّقین به اخلاق الهی مؤمنین حقیقی هستند و نمی­شود کسی مؤمن باشد، امّا اهل عمل نباشد.

عمل اولیاء خدا همه براساس ایمان است. هرچه درجات ایمان بالاتر، اوّل، عمل خالص­تر و بعد عمل، بیشتر خواهد شد. یعنی هرچه ایمان قوی­تر باشد، عمل خالص­تر می­شود و بعد آرام آرام کثرت عمل هم بیشتر می­شود.

عرض کردیم به قدری ایمان توأم با عمل مهم است که فرمودند: اگر کسی این مطلب را قبول نداشته باشد، به زبان هفتاد پیامبر لعن می­شود که روایتش را خواندیم.

متخلّقین به اخلاق الهی، تمام اعضاء و جوارحشان، گواه ایمان است، چون دستشان، پایشان، چشمشان، گوششان و ...، همه در راه خدا خرج می­شود. آن­ها اهل عمل هستند، نه اهل یک­جا نشستن و ذکر گفتن.

این نکته، به قدری مهم است که وجود مقدّس خاتم الأنبیاء، محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) این­ دو را گره خورده در هم می­دانند و می­فرمایند: «لا یقبل إیمان بلا عمل و لا عمل بلا إیمان»[1] پذیرفته نمی­شود ایمانی که بدون عمل باشد، یعنی کسی بگوید: من مؤمنم، امّا عمل نکند، ایمانش پذیرفته نیست. لذا تمام اعضاء و جوارح مؤمنین حقیقی به موقع در عمل هستند. بعد فرمودند: امّا اگر عمل باشد، ولی ایمان نباشد، آن را هم نمی­پذیرند.دلیل هم این است که اگر مؤمن حقیقی را بخواهید پیدا کنید، آن کسانی هستند که تمام اعضاء و جوارحشان در راه خدا حرکت می­کند.

تفاوت مسلم و مؤمن

وجود مقدّس حضرت صادق القول و الفعل، امام جعفر صادق(صلوات اللّه و سلامه علیه) فرمودند: «دِینُ اللَّهِ اسْمُهُ الْإِسْلَامُ ‏ ،[2] دین خدا، اسمش اسلام است، « وَ هُوَ دِینُ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ تَکُونُوا حَیْثُ کُنْتُمْ» دین خدا پیش از این که شما به وجود بیایید، آمده است.

یعنی پروردگار عالم برای انسان قوانینی قرار داد و بعد او را خلق کرد. عرض کردیم: (دین = مجموعه قوانین الهی).

لذا حضرت می‌فرمایند: قبل از این که شما باشید، خدا دینی را به نام اسلام درست کرده است، « وَ بَعْدَ أَنْ تَکُونُوا» که بعد از شما هم هست. «فَمَنْ أَقَرَّ بِدِینِ اللَّهِ فَهُوَ مُسْلِمٌ» پس آن که به دین خدا اقرار کند، مسلمان است.

ولی نکته مهم در این روایت، این است که ایمان را قبل خلق نکردند که این مطلب، خیلی عجیب است. حضرت می‌فرمایند:« وَ مَنْ عَمِلَ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ فَهُوَ مُؤْمِنٌ» و آن کسی که به آن چه پروردگار عالم بیان کرده است، عمل کند، مؤمن است.

لذا ایمان به ید خود ما است و مؤمن، آن کسی است که هر چه پروردگار عالم بگوید، انجام دهد، طوری که اوامر الهی و دستوارت پروردگار عالم روی زمین نماند و الّا فقط اقرار کرده است.

پس اسلام، از قبل بوده و بعد از شما هم هست، امّا مهم، عمل به اوست.

ارکان ایمان

به قدری این نکته، مهم است که بیان کرده­اند: از ارکان ایمان، این است که انسان به آن چه پروردگار عالم گفته، عمل کند، توکّل به خدا داشته باشد، به قضا و قدر الهی راضی باشد و امور را هم به خودش واگذار کند.

امیرالمؤمنین، اسدالله الغالب، علی‌بن‌ابی‌طالب(صلوات اللّه و سلامه علیه) فرمودند: «الْإِیمَانُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَرْکَانٍ »[3] ایمان چهار رکن دارد - حالا این­ها را که عرض می­کنم، می­خواهم به آن خلق و خوی الهی برسم و نکته‌ای بگویم که به مناسبت همین هفته دفاع مقدّس است - :

1. توکّل به خدا

«التَّوَکُّلِ عَلَى اللَّهِ » مؤمن حقیقی، توکّلش به خداست.

این که توکّل به خدا چیست، خود، یک بحث مفصّلی دارد، امّا مختصر بگوییم: توکّل به خدا یعنی این که انسان، امورش را به پروردگار عالم بسپارد و از آن طرف هم کارهایش را به خوبی انجام دهد، نه این که بنشیند و هیچ کاری نکند. ولی دیگر نگران این مطلب نباشد که چه پیش می­آید، چه فردی و چه اجتماعی - عرض کردم توکّل، بحث مجزّایی است که به فضل الهی به شرط حیات، بعدها به او می­پردازیم که توکّل فردی چیست، توکّل اجتماعی چیست و ... -

پس توکّل یعنی این که انسان ضمن این که اعمالی را که پروردگار عالم دستور داده، انجام می­دهد، مابقی و نتیجه را به خدا می‌سپارد و به حول و قوِه الهی کار را انجام می­دهد و دیگر نگران نیست چه پیش می­آید. مثلاً نگران نیست دشمن چه کاری می­کند، آن که نگران دشمن است، معلوم است توکّل به خدا ندارد.

حتی یکی از ارکان توکّل که به فضل الهی عرض می­کنیم، این است که اگر به خود و به عملش، غرّه برود؛ معلوم است توکّل به خدا نداشته است. لذا اولیاء خدا و مؤمنین الهی موقعی هم که پیروز می­شدند، باز این پیروزی را مِن ناحیه الله می­داند و توکّل به خدا دارند و امورشان را به پروردگار عالم تفویض کردند؛ لذا غرّه نمی­روند و هیچ‌وقت مغرور به این که چنین و چنان شد، من قدرت داشتم و خوش­فکر بودم که توانستم و ...، نمی‌شوند.

2. تفویض امور به خداوند

« وَ التَّفْوِیضِ إِلَى اللَّهِ » معلوم است آن که توکّل به خدا می­کند، امورش را هم به خدا واگذار می­کند، « أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ »[4]. چون کسی واقعاً می­تواند تفویض امر به خدا کند که بالجد خود، بصیر شود و بداند بصیر حقیقی، خداست.

آن که اهل بصیرت نباشد، درک نمی­کند خدا، بصیر به بندگانش است؛ لذا هراس دارد. خدا می­گوید: برو این عمل را انجام بده، ولی او می­گوید: امّا، شاید، ولی، ... و کنار آن، عذرتراشی می­کند.معلوم می­شود که اهل یقین نیست و بصیر نشده که بداند پروردگار عالم بصیر به بندگان است.

3. تسلیم امر خدا

« وَ التَّسْلِیمِ لِأَمْرِ اللَّهِ » تسلیم امر خداست، خدا گفته: انجام بده، چشم، انجام می‌دهم.

همان چیزی که امام راحل، آن امام العارفین(اعلی اللّه مقامه الشّریف) بارها و بارها بیان فرمودند که ما موظّف به تکلیفیم، نه نتیجه. نتیجه، هر چه خدا خواست، همان می‌شود.

البته بعضی امروزه می­گویند:آیا تکلیف با نگرش نتیجه اشتباه است؟ باید گفت: خیر، ولی این جا، این مهم است که اگر امر پروردگار عالم بود و اگر دید خدا می­گوید، دیگر نتیجه را به او واگذار می‌کند و انجام می‌دهد. مثلاً در یک انتخاب، تو باید بهترین را انجام دهی، دیگر معلوم است این، دست پروردگار عالم است، دیگر امور را به او می­سپارد، تسلیم امر خدا می‌شود و هرچه نتیجه شد، همان است.

اگر به خود امام راحل(اعلی اللّه مقامه الشّریف) بود، کما این که به صراحت فرمایش خود ایشان است و ثبت و ضبط است، امام(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: نگویید جنگ جنگ تا پیروزی، بگویید: جنگ جنگ تا رفع کلّ فتنه « قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَکُونَ فِتْنَةٌ»[5]، امّا چنان که توکّل به خدا دارد و امورش را به خدا می­سپارد، دیگر تسلیم امر پروردگار عالم است، هرچه بادا باد، چه بکشد، پیروز است و چه کشته شود، پیروز است - که هم روایت بیان می­کند و هم فرمایشات امام راحل، حسب روایات و آیات الهی بود - آنچه که هست، تسلیم امر پروردگار عالم.

4. راضی به قضاء الهی

حال، کسی که تسلیم امر خدا شد، دیگر راضی به قضاء خدا می­شود « وَ الرِّضَى بِقَضَاءِ اللَّهِ ».

یک حکمت‌هایی پشت قضیّه خوابیده که گاهی من و شما خبر نداریم. اگر خرمشهر به ظاهر سقوط نمی­کرد، آن رئیس‌جمهور کذایی، بنی‌صدر رسوا نمی­شد. درست است مشکلات دارد، درست است گرفتاری برای انسان می­آورد، درست مدّت مدیدی طول می‌کشد، درست است باید یک عدّه جان بر کف باشند و بروند مجدّداً با جان‌فشانی و خون دادن، آن‌جا را آزاد کنند، امّا اگر این‌طور نمی‌شود، معلوم نبود سرنوشت چه بشود!

البته همه این مطالب، چه رضا، چه تفویض امر، چه توکّل و چه تسلیم، هر کدام مباحث مجزّایی دارد. امّا اگر کسی این‌ها را که ارکان ایمان است، داشت، مؤمن حقیقی است.

لذا مؤمن، دنبال این است که ببیند امر پروردگار عالم، امر حجّت(روحی له الفداء)، امام معصوم و امر نائب امام زمان بر روی زمین نماند. دنبال این نیست که ببیند نتیجه چه می­شود. اگر بعضی چیزها بر وقف مرادش نبود و مقدّرات آن‌طور که او می­خواست رقم نخورد، چون می‌داند که خداوند، علیم و حکیم است، راضی به رضای اوست.

بالاترین مقام عندالله، راضی به رضای حضرت حقّ بودن است. آن کسانی به حقیقت راضی به رضای پروردگار عالم می­شوند که یقین دارند پروردگار عالم، علیم و حکیم است. لذا عزیزانم! اگر این کد را همیشه در ذهنتان داشته باشید که پروردگار عالم، علیم و حکیم است؛ پس یقین می‌یابید که آنچه مقدّر کند، از روی علم و حکمت است که من و تو خبر نداریم و شاید صورت ظاهر خوشایندمان نباشد.

گرچه اولیاء خدا به جایی می­رسند که دیگر اصلاً چیزی به عنوان صورت ظاهر برای آن‌ها معنا ندارد. لذا ما هستیم که می­گوییم: صورت ظاهر برایمان خوشایند نیست، امّا خوب چه کنیم، دیگر خدا برایمان این‌طور مقدّر کرده؛ امّا عندالاولیاء اصلاً دیگر صورت ظاهر خوشایند نیست، مطرح نمی‌شود.

در نزد مولی‌الموالی(علیه الصّلوة و السّلام)، آن روز که پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) دست ایشان را بلند کردند و فرمودند: «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ»، با آن روزی که به ظاهر اهانت و جسارت کردند و خانه وحی را آتش زدند؛ یکسان است. آنچه که ضرر دارد، برای مردم ضرر داشت که خونش ریخته شد. آن روزی که فرق مبارکش به خون آغشته شد، با آن روزی که در اوج قدرت ظاهری که ما می‌گوییم، بود؛ برایش یکسان بود. لذا فرمود: «فزت و رب الکعبه».

برترین ایمان

اولیاء خدا این‌طور هستند؛ چون ایمانشان، ایمان حقیقی است. لذا اهل عمل هستند. چطور می­شود که این‌ها این‌طور هستند و این ارکان ایمان را دارند؟

پیغمبر اکرم، خاتم رسل، محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) جواب این سؤال را دادند و فرمودند: «أفضل الإیمان أن تعلم أنّ اللَّه معک حیثما کنت»[6] برترین ایمان - افضل، باب افعل‌التّفضیل است؛ یعنی دیگر برتر از آن نیست - ، آن ایمانی است که تو بدانی همه جا خدا با تو است - این یکی از کدهای بسیار مهم است -

لذا اولیاء الهی همه جا خدا را می­بینند. این که امام راحل(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: عالم در محضر خداست، همین است. آن که بداند در خلوت و جلوت، در جهاد و جنگ و در صلح، در خوشی و ناخوشی، همه جا خدا با اوست و آن که خدا را همه جا ببیند؛ دیگر دل نگرانی ندارد.

می­ترسم بعضی این مطلب را که می‌گویم درک نکنند، امّا یکی از اولیاء خدا، اعاظم و عرفای عظیم‌الشّأن(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: همان‌طور که بیان شده: «عبدی أطعنی أجعلک مِثلی أو مَثَلی»، انسان به یک جایی می­رسد که واقعاً در وجود خودش، خدا را می­بیند.حال، آن که در وجود خودش خدا را دید، دیگر نیاز ندارد که در بیرون دنبال خدا بگردد،«مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ »[7]. لذا معلوم است که چنین کسی همه جا خدا را می­بیند؛ چون هرجا می­رود، خودش دارد می­رود و خدا هم در وجودش است؛ پس خدا همه جا با اوست. ما چه می­دانیم معنای این مطلب چیست. تا انسان به آن مقام معرفتی و آن درجات عالی عرفان نرسد، نمی­فهمد یعنی چه که انسان، پروردگار عالم را در وجود خودش می­بیند.

یکی از اولیاء خدا، خیلی می­خواست حضرت را ببیند، یک موقعی به یکی از آقایان گفته بود که من می‌خواهم امام زمان را ببینم.

آن آقا گفت: واقعاً می­خواهی ببینی؟

گفت: بله.

گفت: خودت داری می­گویی می­خواهم ببینم، آمادگی آن را داری؟

گفته بود: نمی­دانم، امّا می­خواهم.

باز هم گفته بود: می­خواهی ببینی دیگر؟ گفت: پس خودت گفتی که می­خواهم ببینم، بعد نگویی چه شد.

به این ترتیب، مدام او را ترغیب می‌کرد و عطش او را بیشتر می‌کرد. او هم به وجد آمده بود و می‌گفت: بله، بله، می­خواهم ببینم.

گفت: پس خودت گفتی می­خواهم ببینم.

گفت: بله.

گفت: من هستم.

گفت: یعنی چه؟ - یعنی نعوذبالله، نستجیربالله ادّعای امام زمان بودن می‌کند! -

گفت: نمی­فهمی؟ من امام زمان هستم، مگر نمی­خواستی ببینی؟! من هستم.

به قول اولیاء خدا، آن کسی که دائم به فکر حضرت است، بوی حضرت را می­دهد. به تعبیر قرآن - اگر قرآن نمی­گفت، شاید بعضی تکفیر می­کردند - خدا یک عدّه را فرموده که رنگشان، رنگ خدایی «صِبْغَةَ اللَّهِ»[8] می­شود. آن که دائم، هر جا که رفت، یاد آقاجان باشد و جمال حضرت در جلوی دیدگانش باشد؛ رنگ و بوی حجّت را می­دهد.

لذا پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) می­فرمایند: «أفضل الإیمان أن تعلم أنّ اللَّه معک حیثما کنت»، افضل ایمان این است که هرجا تو هستی، خدا با تو است. معلوم است دیگر، آن که این‌گونه شد، توکّل به خدا دارد، امور را به خدا تفویض می­کند، تسلیم امر خداست و راضی به قضای الهی است؛ چون خدا را می­بیند و خدابین است. لذا اهل عمل هم می­شود و اعضاء و جوارحش، خدایی می­شود و عمل می‌کنند.

ذکر عملی رزمندگان

لذا یکی از خصائص مؤمنین این است که امر پروردگار عالم را زمین نمی­گذارند؛ چون می­دانند هم دنیا و هم آخرتشان در همین است، «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً »[9] .

چند نفر از آقایان، از جمله شهید بزرگوار شهید صیاد شیرازی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) در محضر آیت‌الله العظمی بهاءالدّینی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) بودند. شهید صیاد شیرازی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) گفتند: آقا! ذکری، مطلبی به ما بدهید؟! آقا فرمودند: شما دارید یک ذکری را عملی انجام می­دهید، پس همان ذکر را بگویید.منتظر بودیم ببینیم آقا چه ذکری را می­فرمایند که این رزمنده­ها، اهل جبهه، جنگ و جهاد عملاً انجام می­دهند. فرمودند: این دعای قرآنی که در قنوت می‌گویید: «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ » ، عمل شماست. خدا به شما حسنه را داده و حسنه دنیا همین است که می­دانید دنیایتان به خاطر آخرت است.

راه اصلاح دین و دنیا

دنیای حسنه، دنیای صالح و دنیای آخرتی، در همین است که عمل کنند و نگذارند امر خدا روی زمین بماند. پیغمبر اکرم، خاتم رسل محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) بیان می­فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ فَرَضَ الْجِهَادَ وَ عَظَّمَهُ وَ جَعَلَهُ نَصْرَهُ وَ نَاصِرَهُ وَ اللَّهِ مَا صَلَحَتْ دُنْیَا وَ لَا دِینٌ إِلَّا بِهِ»[10] پروردگار عالم جهاد را فرض و واجب کرد و او را بزرگ قرار داد - همان­طور که خود مجاهد هم بزرگ است و قرآن می‌فرماید: «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدینَ عَلَى الْقاعِدینَ أَجْراً عَظیماً »[11] - و او را یاور خودش قرار داد و بعد فرمودند: به خدا قسم - می­دانید حضرات معصومین به ما یاد دادند که به ولله،تالله و بالله قسم نخورید، امّا یک جاهایی این‌قدر مطلب، اهمیّت دارد که خودشان قسم می­خورند - نه دنیایتان، اصلاح و حسنه نمی‌شود و نه دین شما، مگر به جهاد.

عاقبت مرگ بدون جهاد

لذا مؤمنین حقیقی، کسانی هستند که جهاد می­کنند و علاقه­مند به جهاد هستند. لذا پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در مورد کسانی که حتّی اگر جهاد نکرده باشند، یا شرط زمانی برای جهاد که یک مواقعی لزومی بر جهاد نیست، در مورد آن‌ها به وجود نیامده باشد؛ امّا در دلشان هم فکر جهاد نباشد، می­فرمایند: چنین کسانی می­میرند در حالی که به شعبه نفاق از دنیا رفتند!

فرمودند: «مَن ماتَ و لَم یَغْزُ ، و لَم یُحدِّثْ بهِ نَفسَهُ ، ماتَ على شُعْبَةٍ مِن نِفاقٍ»[12] هر کس بمیرد و جهاد و جنگ نکرده باشد و یا این که در وجود خودش، به فکر جهاد نباشد، بر شعبه­ای از نفاق مرده است - این روایت را اهل جماعت هم دارند -

چرا حضرت این‌گونه می‌فرمایند؟!مگر همیشه باید فکر جنگ داشته باشیم؟! مگر ما جنگ‌جوییم؟! عزیزم برای این است که یک موقع فریب نخوریم که بگوییم می­خواهند با ما آشتی کنند و إلّا ما اهل جنگ نیستیم، اهل صلحیم و اسلام هم از «سلم» است. اگر فکر جهاد در ذهن کسی پرورش پیدا کرد، یعنی آمادگی دارد که اگر دشمن یک موقعی حمله کرد، بلافاصله به دفاع برخیزد، امّا آن جوان و آن گروهی که دیگر در دنیا افتادند، فکر جهاد از ذهنشان رفته است و اگر دشمن بخواهد کوچکترین حمله‌ای کند، این­ها سریع خودشان را می­بازند.

در آن جنگ شش روزه اعراب با صهیونیسم جهانی که به قول امام راحل، آن امام العارفین اگر هر کدام از مسلمان­ها، یک سطل آب بریزند، صهیونست­ها را آب می­برد! چرا اعراب با این که مصر و چند کشور دیگر بودند، شکست خوردند؟ چون فکر جهاد در آن‌ها نبود. برای این که این­ها معمولاً- که هنوز هم مع‌الأسف در کشورهای عربی، این­طور است - تا نیمه شب بیرون هستند تا خوش باشند و قلیانی بکشند و در هوی و هوس­های دیگری باشند. لذا معلوم است تا دشمن یک رجز می­خواند، این­ها عقب می­نشینند. همان‌طور که در تونس و مصر، در زمان آن دو دیکتاتور، نامبارک(؟) و بن‌علی اجازه نمی­دادند آیات جهاد را در مدارس بخوانند که نکند روحیه جهاد پیدا بشود.

پس ما جنگجو نیستیم، امّا باید آماده باشیم. لذا اگر کسی آماده نباشد و از دنیا برود، با شعبه­ای از نفاق از دنیا رفته استو این روایت خیلی عجیب است.

آیا شهدا هم اولیاء خدا هستند؟

خوش به حال مجاهدین! جریانی را تعریف کنم که در این مورد است که بعضی­ها می­گویند: به عرفا و بزرگان، اولیاء خدا نگوییم؛ اولیاء فقط حضرات معصومین هستند. در قم، شهید آورده بودند و تشییع جنازه می­کردند. خدا آیت‌الله العظمی میرزا جواد آقای تبریزی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) را که از مراجع بودند، رحمت کند. در تشییع جنازه بودیم، آقا را دیدیم و برای دست­بوسی به محضر مبارکشان رفتیم.یکی از آقایان هم آمد، تا سلام کرد و دست آقا را بوسید، آقا به تابوت شهید اشاره کردند و گفتند: جواب سؤال شما، این است.

من تعجّب کردم که این فرد چه سؤالی کرده بود که آقا، این‌طور فرمودند. به ایشان عرض کردم: شما از آقا چه سؤالی کردی؟ ایشان فرمودند: من دیروز بعد از درس خارج به آقا گفتم: بعضی­ها اختلاف نظر دارند و می­گویند: به غیر معصوم، ولیّ خدا نگویید، این­ها غلط است. بعضی­ها هم می­گویند:خیر، عرفا و مردان الهی هم از اولیاء خدا هستند؛ شما چه می‌فرمایید؟ آقا فرمودند:خودتان بیشتر تأمّل کنید، متوجّه می­شوید.

ایشان گفت: یک مقدار ناراحت شدم که من رفتم سؤال کنم، جواب بگیرم، امّا آقا می‌فرمایند: خودتان تامّل کنید! بعد که به خودم آمدم، گفتم: شاید منظور ایشان، این است که اگر در کتاب­ها مطالعه کنم، خودم مطلب را متوجّه می‌شوم. ولی بالاخره صراحت فرمایش ایشان را نفهمیدم که ایشان این قول را می­پذیرند یا نمی­پذیرند؟! امّا امروز فرمودند: جواب سؤال شما، این است.

گفتم: می­دانی یعنی چه؟ گفت:چیست؟ گفتم: به نظرم می­رسد می­خواهد بفرمایند: شهید هم، ولیّ خداست. چون بیان شده: «مداد العلماء افضل من دماء الشّهداء» و یا امیرالمؤمنین(علیه الصّلوة و السّلام) فرمودند: « فَإِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ »[13] خدا این باب جهاد را برای اولیاء مخصوص خودش گشوده است؛ چون این­ها با عملشان نشان دادند که جدّی در مقام ایمان و اولیاء خدا هستند، « لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ».

امیرالمؤمنین(علیه الصّلوة و السّلام) در ادامه می‌فرمایند: « وَ هُوَ لِبَاسُ التَّقْوَى » این جهاد، لباس تقوایی است که مؤمنین پوشیدند. مؤمن مگر متّقی نیست؟ تقوا را کجا می­نشاندیم؟ آیا تقوا این است که بروم یک گوشه­ای بنشینم، یک تسبیح به دست بگیرم و ذکری بگویم و با هیچ مطلبی کاری نداشته باشم و بعد هم بگویند:این آقا چقدر متّقی و متخلّق به اخلاق الهی است؟! امیرالمؤمنین(علیه الصّلوة و السّلام) می­فرمایند: اتفاقاً آن‌هایی لباس تقوا را پوشیدند که مجاهدند.

« فَإِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ » اوّلاً خود خدا این باب را گشوده است، ثانیاً این را فقط برای اولیاء مخصوص خودش هم قرار داده است « لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ » که این جهاد برای آن‌ها لباس تقوا است، « وَ هُوَ لِبَاسُ التَّقْوَى» . متّقین حقیقی «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ‏»[14]، کسانی هستند که جدّی اهل جهاد باشند.

عملی برابر چهل سال عبادت!

اتّفاقاً همین است، اگر کسی فکر کند که به یک گوشه برود و بنشیند و فقط ذکر بگوید که فایده‌ای ندارد. در عوالی اللئالی آمده: « رُوِیَ أَنَّ رَجُلًا أَتَى جَبَلًا لِیَعْبُدَ اللَّهَ فِیهِ فَجَاءَ بِهِ أَهْلُهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص»[15] یک مردی به کوه رفت که عزلت‌نشینی کند، یک کنجی بنشیند و تنها عبادت کند. خانواده‌اش بالاخره با او حرف زدند و او را نزد پیامبر آوردند. «فَنَهَاهُ عَنْ ذَلِکَ» پیامبر او را نهی‌ کردند.

به نظر شما پیامبر، چه فرمودند؟ آیا فرمودند: به اهل و عیالت برس که خودش عبادت است؟ بله، این هم می‌تواند باشد. آیا فرمودند: اگر بین مردم باشی، بهترین عبادت است؟ بله، این هم می‌تواند باشد. آیا فرمودند: اگر توانستی بین مردم باشی و خودت را مواظبت کنی، عابد حقیقی هستی؟ بله، ولی پیامبر این‌ها را نفرمودند. حضرت فرمودند: «وَ قَالَ لَهُ إِنَّ صَبْرَ الْمُسْلِمِ فِی بَعْضِ مَوَاطِنِ الْجِهَادِ یَوْماً وَاحِداً خَیْرٌ لَهُ مِنْ عِبَادَةِ أَرْبَعِینَ سَنَة » اگر یک مسلمان، یک روز در میدانی از میدان‌های جهاد در راه خدا صبر کند و پایداری بورزد، آن یک روزش برابر با این است که چهل سال عبادت کند. حالا برو کوه عبادت کن!

بعضی فکر کردند: عبادت، این است که بروند یک گوشه‌ای و مشغول ذکر و نماز و ... شوند. در حال یکه عابدین حقیقی، مجاهدین بودند.

چگونگی ملاقات خدا بدون اثری از جهاد

آن‌قدر مهم است که پیامبر فرمودند: وقتی فردای قیامت کسی بیاید و اثری از جهاد در او نباشد و خدا را این‌گونه ملاقات کند، کأنّ یک خللی دارد. «مَن لَقِیَ اللّه َ بغیرِ أثَرٍ مِن جِهادٍ لَقِیَ اللّه َ و فیهِ ثُلْمَةٌ»^[16] آن کسی که فردای قیامت، خدا را ملاقات می‌کند، منتها با حالتی که اثری از جهاد در او نیست، هنگام ملاقات با او، در خود خللى یابد.

چون شهدا با خونی که در این راه می‌دهند، معلوم هستند. می‌دانید شهید در معرکه، دیگر غسل و کفن ندارد و همان لباسش، کفن او و آن خونش، غسلش است امّا اگر کسی را عقب آوردند و بعد شهید شد، بحثش جداست، البته بالاخره این اثرات را دارند. آن‌هایی هم که مجاهد بودند ولی هیچ اثری در ظاهر ندارند، مثلاً عضوی از خود را از دست ندادند و مثل جانبازهای قطع نخاع و دیگران نیستند و سالم هستند؛ وقتی فردای قیامت می‌آیند، گرد و غبار آن جبهات روی سر و صورتشان هست که نشان می‌دهد این خاک، خاک جبهه است. لذا آن‌ها که فی سبیل الله رفتند، اثر جهاد را دارند. امّا آن که این اثر جهاد را نداشته باشد، خدا را ملاقات می‌کند، در حالی که یک خللی در او هست، «مَن لَقِیَ اللّه َ بغیرِ أثَرٍ مِن جِهادٍ لَقِیَ اللّه َ و فیهِ ثُلْمَةٌ».

حفظ روحیه جهاد در زمان حال

اگر در زمان ما، جهاد نشده چه کنیم؟ اگر یک موقعی کسی توفیق نداشته در جهاد شرکت کند، الآن چه کار کند؟ اگر می‌خواهیم این ثلمه را نداشته باشیم، چه کنیم؟

یک ولیّ خدا نسخه‌ای را گفته که خدمتتان بیان می‌کنم. آن نسخه، این است: ما مطلبی به نام انصار المجاهدین داریم که پیامبر یاد مسلمین دادند. آن‌هایی که نمی‌توانستند به جبهات بروند، مجاهدان را یاری می‌کردند. الآن هم باید همین‌طور باشد. جوان‌ها می‌توانند در هر محله، گروهی درست کنند و ببینند چند خانواده شهید در محله خود دارند. البته این باید با یک هماهنگی از طریق بسیج یا ... باشد که به هر کدام از این مادران و پدران شهید سر بزنند و بگویند: ما جای بچّه شما هستیم، می‌خواهیم هفته‌ای دو سه روز پیش شما بیاییم و اگر کاری دارید، کمکتان کنیم. این‌طور نشود که مثل آن شعری که مرسوم شده راجع به شهدای گمنام می‌خوانند بشود که به مثلاً شهید خطاب می‌کند: پدرت که از دنیا رفته و دیگر کسی نیست به مادرت سر بزند.

لذا باید این روحیّه جهاد حفظ شود که فردا ثلمه‌ای در وجودمان نباشد. در این آسایشگاه‌ها برویم و خادم این جانبازان بشویم، خادم خانواده‌های شهدا بشویم که آن‌جا اثری در ما باشد. یعنی می‌خواهیم بگوییم: خدا! اگر آن موقع نبودیم، امّا حالا فکرش هستیم. همان‌طور که آن روایت را خواندم که پیامبر فرمودند: «مَن ماتَ و لَم یَغْزُ ، و لَم یُحدِّثْ بهِ نَفسَهُ ، ماتَ على شُعْبَةٍ مِن نِفاقٍ» کسی که بمیرد و جنگ نکرده و حتی در ذهنش هم جهاد نباشد و راحت‌طلب باشد، وقتی بمیرد بر نوعی از نفاق مرده است؛ یعنی منافق می‌میرد. قرآن و روایات هم که بیان می‌فرمایند: منافقین از کفّار بدتر هستند و جایگاهشان اسفل نار و پست‌ترین است که دیگر بدتر از پست‌ترین وجود ندارد.

پس مجاهدین، اهل عمل و ایمان هستند و چون مؤمنین حقیقی، متّقی هستند که اشاره کردیم، لذا به لباس تقوا مزیّن هستند «و هو لباس التقوی» .

شهیدی در معرکه که کفن شد!

شهید را در معرکه غسل نمی‌دهند، کفن نمی‌کنند و با همان لباس دفن می‌کنند، امّا یک سؤال: چرا زین‌العابدین، امام‌العارفین، شهدای کربلا را کفن کردند و برای ابی‌عبدالله هم در آخر بیان فرمودند: بوریا و حصیری بیاورید و ایشان را هم کفن کردند؟! برای این که آن نانجیب‌ها از بدن مطهّرشان لباس را هم درآودند! ببینید این نامردها چه کردند.

حالا این شهدای عزیز را ولو به این که بعد از سال‌ها که ما به ظاهر گمنام می‌گوییم، بیایند، همه احترامشان می‌کنند.البته این‌ها خوشنامان عندالملائکه و عندالله تبارک و تعالی هستند. ما گمنامیم، چون کسی ما را نمی‌شناسد و ملائکه هم ما را نمی‌شناسند، آن‌قدر گناه کردیم که اصلاً ملائکه از ما بیزار هستند، امّا آن‌ها خوشنام هستند، نه گمنام. یکی از این خوشنامان عالم می‌تواند بسیاری از ما را شفاعت ‌کند. لذا وقتی آن‌ها را می‌آورند، می‌بینید مردم دورشان را می‌گیرند و در مساجد می‌برند، چون ولی‌الله هستند، « لِخَاصَّةِ أَوْلِیَائِهِ ».جوان‌های عزیز و مردم، آن‌هایی که عشق جهاد دارند، دور این تابوت‌ها اشک می‌ریزند و گریه می‌کنند، چهار پاره استخوان آوردند، امّا به این‌ها غبطه می‌خورند که حقّ هم همین است، امّا با چه عزّت و احترام حتّی آن چهارپاره استخوان را دفن می‌کنند.

«لا یوم کیومک یا ابا عبد الله»، حسین جان. بمیرم. این شهدا، عشق و مولایشان، ابی‌عبدالله و سیدالشّهداء بود و مردم این‌طور به آن‌ها احترام می‌گذارند، امّا چه کردند با ابی‌عبدالله؟!

آقاجان! یابن الحسن! عذرخواهی می‌کنم قلب نازنین شما را به درد می‌آورم. خودشان هم که فرمودند دائم دارند گریه می‌کنند. ما چه می‌فهمیم مصیبت ابی‌عبدالله چه مصیبتی است، آن‌جا که بیان شد: « وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصِیبَتُکَ فِی السَّمَاوَاتِ عَلَى جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ »؟!

فقط یک مطلب این است که الان در تفحّص تا کوچک‌ترین آثاری می‌بییند، لباس یا پلاکی، دیگر شروع به آرام آرام کار کردن می‌کنند و می‌گویند: بی‌احترامی نشود. سعی می‌کنند اگر بتوانند و امکانش باشد این‌ها را یک طوری بیرون بیاورند که این استخوان‌ها همان حالت طبیعی را داشته باشد، بعد هم استخوان‌هایشان را می‌بوسند و می‌بویند. امّا بمیرم در کربلا، بدن ابی‌عبدالله(علیه الصّلوة و السّلام) بر روی زمین افتاده. نمی‌دانم آن‌جا که زینب کبری(علیها الصّلوة و السّلام) روی آن تلّی که دیگر معروف به تلّ زینبیّه شد، چه کرد؟! آیا این که فریاد می‌زد: وامحمّدا، واعلیا، همان لحظه لود که همه بر بالای بدن مبارکش جمع شده بودند، یا آن موقع بود که سر را از بدن جدا کردند، یا آن لحظه یا بود که اسب‌ها را لجام تازه کردند و بر بدن مقدّس ابی‌عبدالله تاختند ... .

«السلام علیک یا ابا عبد اللّه»