بحث حجّ، بحث نماز نیست که هر کسی تنهایی برای خود بخواند. گرچه جالب این است که در نماز هم بحث نماز جماعت است که می‌فرمایند: اگر بیش از ده نفر در نماز شرکت کردید، ثوابش را هیچ احدی نمی‌تواند بنویسد. درختان قلم شوند، دریاها مرکب شوند، ملائکه‌الله نویسنده شوند، ثواب یک رکعت آن را نمی­توانند بنویسند. چرا این­گونه است؟ غیر از این است که خدای متعال می‌خواهد بگوید اجتماع و جامعه خیلی مهم است؟! چرا اجتماع مهم است؟

برای این که وقتی اجتماع پیدا کردی، دشمن هم می‌ترسد، اگر دشمن بداند که همه شما با هم هستید، وحشت دارد. نکته بعد این که خودتان هم به داد یکدیگر می‌رسید. وقتی کثرت خودتان را دیدید، دلگرم می‌شوید. تمام این‌ها منافع حجّ است، لطف خداست.

حاجی باید این‌گونه به حجّ نگاه کند. سازمان حجّ باید این‌گونه برای حجّ برنامه‌ریزی کند. نه این که فقط این باشد که یک نفر برود و یک سری اعمال انجام بدهد و بیاید. شکّی نیست، که این­ها باید باشد، یک موقع اشتباه نشود کسی بگوید: پس نرویم، اتّفاقاً همان آن‌هاست که باعث این قضیه می‌شود، منتها انسان بفهمد که فلسفه و حقیقت این حجّ چیست، علّت‌الحجّ به قول وجود مقدّس حضرت ثامن‌الحجج(علیه الصّلاة و السّلام) چیست. این علّت‌الحجّ را ما بفهمیم، همه مطالب حل می‌شود.

این برائت از مشرکین هم که اعلام می‌شود به خاطر همین قضیه است. همه را جمع کند و آن لا‌اله‌الا‌الله حقیقی را بیان کند، نه این که حالا شعار باشد. شعار به عنوان تجلّی است و الّا اصل نیست. اصل این است که وقتی هر کسی به کشور خود برگشت، بداند که باید با یهود و نصاری دوست نشود «لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصارى‏ أَوْلِیاءَ»[1].

این که با یهود و نصاری دوست نشود با این که با آن­ها معامله و تجارت داشته باشد، بحثش جداست. ما در روایات داریم که امیرالمؤمنین(صلوات اللّه و سلامه علیه) برای یک یهودی کار کرده و پول هم گرفته است امّا با آن­ها دوست نمی‌شدند. رفیق جون‌جونی که خانه همدیگر رفت و آمد کنیم و باهم برویم و با هم بیاییم و هرچه گفت ما قبول کنیم و...، نباشد.

حج عارفان- جلسه دهم - 20/7/90