پروردگارعالم بعد از نگاه به خود، نگاه به خلقت را تبیین می‌فرماید و به این انسان تذکارمی‌دهد که نگاهی به خلقت کند تا ببینید آن خدایی که شما را زنده کرد، در حالی که مرده بودید و بعد می‌میراند، بعد مجدّد احیا می‌کند و به او مراجعه می‌کنید؛ کیست: «هُوَ الَّذِى خَلَقَ لَکُم مَّا فىِ الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلىَ السَّمَاءِ فَسَوَّئهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِکلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ عَلِیم» ^[1] همه این‌ها را از باب علم تبیین می‌کنند. انسان باید یک نگاه عالمانه و توأم باتأمّل به اطراف خودش و آسمان‌ها و زمین داشته باشد که اگر فردای قیامت تبیین کندکه من دلم نمی‌خواست فاسق و اهل فسق و فجور باشم، پروردگار عالم حجّت را بر انسان‌هاتمام کرده باشد.

یک مطلب اتمام حجّت است، مطلب دیگر این است که خداوند به تعبیر عامیانه دلش برای انسان‌ها می‌سوزد؛ چون خالق است. همان‌طور که بالاخره پدر و مادر دلشان برای فرزندشان می‌سوزد، ولو فرزندشان، فرزند صالحی نباشدو ناخلف باشد. لذا پروردگار عالم فقط نه از این باب که بخواهد حجّت را تمام کند،بلکه از باب دلسوزی بیان می‌کند. البته وقتی بیان می‌فرماید: «کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ کُنتُمْ أَمْوَاتًافَأَحْیَکُمْ   ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یحُیِیکُمْثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُون» و بعد تبیین خلقت را هم بیان می‌فرماید؛ حجّت به خودی‌خود تمام می‌شود. «هُوَ الَّذِى خَلَقَ لَکُم» ، «خَلَقَ لَکُم» برای شماست، « مَّا فىِ الْأَرْضِ جَمِیعًا» ، وقتی خداوند می‌خواهد این‌طور عشق و محبّتش رابه انسان‌ها تبیین کند، درست است که از آن طرف حجّت تمام شده، ولی واقعاً نشان ازدلسوزی پروردگار عالم هم است.