می‌فرمایند: «وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ»[1] وقتی حضرت ابراهیم و اسماعیل(علی نبیّنا و آله و علیهما الصّلوة و السّلام) دیوارهای خانه خدا را که ریخته شده بود، بالا بردند، عرض کردند: پروردگارا! این خدمت را از ما قبول فرما که دعای خلق را اجابت می‌کنی.

منظور این است که کسی نباید بر خدا منّت بگذارد، بلکه برعکس، کسی که در راه دین خدا قدم بر‌می‌دارد و سختی‌هایی را هم که دارد تحمّل می‌کند، تازه آخر هم باید بگوید: خدایا! از ما قبول کن، نه این که منّت‌گذاری کند که ببین من خدمت‌گزاری کرده‌ام. چه منّتی؟! خودت را ضایع نکن، خراب نکن، از بین نبر.

این‌ها نکات بسیار مهمّی است که در همه مباحث می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم؛ یعنی پروردگارعالم یک بحث اخلاقی بزرگ را به ما یاد می‌دهد که اگر شما کاری را برای خدا کردید هیچ موقع نباید منّت بگذارید، آن هم کاری مثل ساختن بیت خدا با آن عظمت، یک موقع منّت نگذاری که اگر من نبودم، چنین می‌شد، من نبودم فلان می‌شد، تازه باید بگویی: «رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ».

بعد هم باید بگویی: «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ»[2] خدایا! تو ما را مسلمین حقیقی قراربده.

یک موقع نگوییم: ما کار می‌کنیم، به تعبیری زحمت می‌کشیم، رنج می‌کشیم؛ اولاً این بدن را خود خدا داده، بدن برای ما نیست، فکر برای ما نیست، خیلی منّت نگذاریم. به چه کسی می‌خواهیم منّت بگذاریم؟! یکی دیگر داده، حالا من منّتش را به خود آن کسی که داده بگذارم؟! مثل این که پدری پولی را به بچّه‌اش بدهد و برفرض بگوید بیا برو با این پول، شرکت بزن یا برو این کار را انجام بده، بعد اگر مثلاً پدر به او بگوید: یک مقدار پول به من بده، این فرزند بر پدر منّت هم بگذارد که حالا من دارم به شما پول می‌دهم! چه داری می‌گویی؟! مگر برای توست؟!

آیا وجود تو برای توست؟! خدا همه چیز را به تو داده حالا تو تازه منّت هم می‌گذاری که ما داریم در راه خدا کار می‌کنیم! چه کاری می‌کنی؟ مگر جسم برای تو است؟ خدا به تو توفیق داده که تو این را درست خرج کنی، «وَ ما تَوْفیقی‏ إِلاَّ بِاللَّهِ»[3] این توفیق هم باز از طرف خداست، این هم باز لطف و محبّت و عنایت خداست، این هم باز کرم خداست که این اموالی را که برای خود اوست، تو در راه او خرج می­کنی. این اموال برای کسی نیست، برای تو نیست که تو فکر کردی برای خودت است، مهم این است که در راه او خرج کنی.

اگر انسان به این مطلب توجّه کند، دیگر منّتی نمی­گذارد، بلکه می­گوید: «تَقَبَّلْ مِنَّا». به ما یاد می­دهند که وقتی مُحرِم شدیم و به دور بیت رفتیم، بفهمیم و بگوییم: خدایا! آمدیم برای تشکر که اصلاً ما را انسان قرار دادی.

اگر ما برای خدا کار کنیم، خود خدا بلد است و اوّل کسی که شاکر است خود خداست. «هو الشّاکر و المشکور»، هم خودش شاکر است و هم مشکور، امّا ما نباید منّت بگذاریم که چه کردیم.

اصلاً کوچکترین منّت گذاشتن یعنی حماقت، یعنی نداشتن ­عقل؛ چون اگر از ما سؤال کند: تو که داری منّت می­گذاری، این جسم را چه کسی به تو داده است؟ چه جوابی داریم؟! بگوید: اصلاً چه کسی به تو توفیق داد که در این راه باشی؟ چرا یک عدّه راه دیگری رفتند، امّا تو به راه امام زمان کشیده شدی تا در این راه کار کنی، چه کسی به تو اجازه داد در این راه خدمت کنی؟ تازه ما داریم راه ترقّی تو را باز می­کنیم که تو بیایی و مقرّب ما شوی - ترقّی اخروی، نه ترقّی دنیوی - از این طریق تو را از منجلاب گناه و ... نجات دادیم و إلّا اگر این‌جا نبودی، جای دیگری می­رفتی و مرتکب هزار گناه می­شدی، تو را مشغول به عبادت و کار برای امام زمان کردیم، تو را مشغول به کار برای خدا کردیم، چه منّتی داری؟! چه می­گویی؟!

«وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» پس حضرت ابراهیم(علی نبیّنا و آله و علیه الصّلوة و السّلام) این را بیان می­کند که ما بدانیم.

حج عارفان – 27/7/90