عن الصّادق(علیه الصّلوة و السّلام): «مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنْیَا أَثْبَتَ اللَّهُ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ»[1].

یکی از مطالبی که ذوالجلال و الاکرام در مورد هدف از فرستادن انبیاء بیان فرموده، این است که انسان­ها را به حکمت برسانند، «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی‏ ضَلالٍ مُبینٍ»[2]. راه رسیدن به حکمت هم تزکیّه است. تا انسان تزکیّه نشود، حکیم نمی­شود. راه رسیدن به حکمت، شنیدن آیات الهی، سر تعظیم آوردن در مقابل این آیات الهی و رسیدن به علم الهی است که انسان با این علم الهی به حکمتی که ذوالجلال و الاکرام برای خلقت آسمان­ها، زمین و آنچه که در آن­ها هست، قرار داده، می­رسد.

امّا چه زمانی انسان به حکمت می­رسد؟ این روایت عجیب راه حکمت را فقط زهد و دوری از دنیا می­داند. هر که به دنیا پشت کند و علاقه­ای به دنیا (ریاست، اموال دنیا و ...) نداشته باشد؛ بسیار آرام و با طمأنینه می­شود.

امّا کسی که به دنیا پشت نکند، هر لحظه به خدا بدبین و نسبت به دیگران حسود می­شود. اگر ببیند کسی مالی دارد، تهمت می­زند و می­گوید: آن را از راه دزدی به دست آورده. اگر ببیند کسی به ریاست رسیده، می­گوید: این زد و بند کرده؛ همه این­ها به خاطر این است که او روح آرام ندارد.

یکی از خصائص زاهدین در عالم این است که روح آرام دارند - این کد است، آن را به ذهنتان بسپارید - آن­قدر آرام هستند که گویی پادشاه عالم یا از ثروتمندترین افراد دنیا هستند. برای آن­ها مهم نیست چه کسی رئیس باشد یا چه کسی چه چیزی دارد. آن­ها نه تنها حسود نیستند، بلکه برای دیگران هم دعا می­کنند تا آن­ها هم به آرامش برسند.

وقتی انسان به دنیا پشت کرد و حبّ دنیا در دل او نبود، خدا هم از آن طرف اجر و مزدی به او می­دهد که قابل وصف نیست. مگر آن اجر و مزد چیست؟ «أَثْبَتَ اللَّهُ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ» خدا حکمت را در قلب او مهر و موم می­کند.

«أَثْبَتَ اللَّهُ» یعنی طوری که ثابت، استوار و همیشگی باشد، نه این که یک لحظه باشد و لحظه­ای دیگر برود، بلکه او دیگر حکیم می­شود.

حکیم یعنی - این معنا خیلی زیباست، آن را به ذهنتان بسپارید - آن کسی که چون حکمت در قلب او استوار، ثابت و مهر و موم شده است؛ هر لحظه اراده کند، به اذن الله تبارک و تعالی آن را بر زبان جاری می­کند.

یعنی چنان حکمت در قلب او استوار می­شود که سرچشمه­های آن از قلب بر زبان او جاری می­شود. لذا می­فرماید: «وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ» زبان او را به حکمت گویا می­کنم.

وقتی کسی به دنیا یک نه محکم و قوی گفت و به آن پشت کرد «مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنْیَا»، روح او آرام است و مهم برای او این است که تکلیف الهی چیست - این را هم به عنوان کد به ذهنتان بسپارید - زهّاد عالم فقط و فقط نگاه می­کنند به این که تکلیف آن­ها در عالم چیست تا همان را انجام دهند. اگر تکلیف این است که مطالب و مباحثی داشته باشد، آن را انجام می­دهد. اگر تکلیف این است که حضور در صحنه داشته باشد، آن را انجام می­دهد و ... . لذا چون کارهای آن­ها عنوان تکلیف دارند، آرام آرام هستند.

آن­وقت پروردگار عالم هم به واسطه این قلبی که در آرامش هست و داخل آن غلّ و غش نیست، حکمت را به او مرحمت و آن را در قلب او ثابت و استوار می­کند - لذا این هم یک کد است که اگر قلبی آرام نبود، حکمت­پذیر نیست - دیگر هر موقع حرف بزند، حرف­های حکیمانه می­زند.

لذا اگر انسان ساعت­ها هم در محضر حکیمان الهی بنشیند، سیر نمی­شود. امیدواریم خدای متعال این حبّ دنیا را - که اصل همین است - از دل ما بیرون بگرداند و ما را موفّق به زهد حقیقی در دنیا قرار بدهد.