اصلاً بستر آمال و آرزوها، هوی و هوس است. اگر سؤال کنند: بستر آرزوها چیست؟ چرا انسان دائم آرزوی این را دارد که اینطور شود یا آنطور شود؟ اولیاء خدا، خصّیصین حضرت حق و عرفای عظیمالشّأن یکصدا بیان فرمودند: بستر آرزوها، هوی و هوس و نفس امّاره است.
معلوم است کسی که در هوی و هوس باشد، در عمل درجا میزند. دیگر کجا میتواند رشد کند، اصلاً رشدی نخواهد داشت و صددرصد برای او اثر منفی خواهد داشت.
لذا آنقدر مهم است که وجود مقدّس خاتم رسل، محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در خطبهای که خواندند، فرمودند: «أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ مَنْ لَقِی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً لَمْ یخْلِطْ مَعَهَا غَیرَهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ»[1] ای مردم! هر کس خالصانه شهادت بدهد که خدایی جز خدای یگانه نیست، وارد بهشت میشود.
«یشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً لَمْ یخْلِطْ مَعَهَا غَیرَهَا» فقط بگوید: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و هیچ کسی را داخل او نکند. اصلاً «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» یعنی اوّل نفی همه الهها. فقط الله به عنوان معبود باشد.
نفی همه الهها چیست؟ گاه نفس امّاره و هوی و هوس، اله انسان است. اگر کسی جدّی و خالص گفت: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و کسی را هم ولو به لحظهای درونش داخل نکرد؛ یعنی نفس امّارهاش، شیطان لعین و هیچ کس در آن داخل نبود، «لَمْ یخْلِطْ مَعَهَا غَیرَهَا»، اگر با این حال خدا را دیدار کند، معلوم است وارد بهشت میشود. «مَنْ لَقِی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ».
عامل دوری از اخلاص
مگر پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) نفرمودند: «قولوا لا اله الّا اللَّه تفلحوا»[2]؟ یک «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» بگوییم، تمام است؟ خیر.
همانگونه که حضرت داشتند ثواب اذکار را میگفتند، فرمودند: با گفتن هر «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» یک درخت برای شما در بهشت غرس میشود. یکی از اصحاب بلند شد، گفت: یا رسولالله! اگر اینطور باشد که خیلی عالی است! ما میتوانیم باغهایی برای بهشت خودمان درست کنیم. فرمودند: امّا یک شرط دارد و آن این که با آتش گناه، درختانتان را نسوزانید؛ چون گناه، آتش است.
درست است هر ذکر «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» درختی است در بهشت امّا یک شرط دارد، اگر گناه کردی، درحقیقت گویی تو آن درختان را آتش زدی. اگر این را رعایت کردی، رستگار میشوی «تفلحوا».
حضرت میفرمایند: هر کس «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» را خالصانه بیان کرد و هیچ کسی را هم در آن شریک قرار نداد، پروردگار عالم را ملاقات میکند و وقتی پروردگار عالم را اینطور ملاقات کرد، طبعاً وارد بهشت میشود.
در این لحظه مولیالموالی(صلوات اللّه و سلامه علیه) قیام کردند، «فَقَامَ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِ فَقَالَ یا رَسُولَ اللَّهِ ص بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی» و فرمودند: یارسول الله! پدر و مادرم به فدایت - ادب را ببینید. مولیالموالی(صلوات اللّه و سلامه علیه) است، برادر پیامبر و باب علم الهی است، امّا اینگونه میفرماید[3] -
بعد فرمودند: «وَ کَیفَ یقُولُهَا مُخْلِصاً لَا یخْلِطُ مَعَهَا غَیرَهَا»، چطور خالصانه بگوید: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و آنوقت با آن کسی نباشد؟ «فَسِّرْ لَنَا هَذَا حَتَّى نَعْرِفَهُ» سرّ این مطلب را برای ما بیان کن تا ما بشناسیم؟ - حضرت دارند نکته اساسی را سؤال میکنند، البته ایشان میدانند امّا این سؤال را کردند که ما بفهمیم. پیامبر عظیمالشّأن(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) هم چه جواب عالی و زیبایی را مرحمت فرمودند –
حضرت در جواب فرمودند: «فَقَالَ نَعَمْ حِرْصاً عَلَى الدُّنْیا وَ جَمْعاً لَهَا مِنْ غَیرِ حِلِّهَا وَ رَضًى بِهَا» آن چیزی که باعث میشود انسان از اخلاص، عمل خالص و این که به حقیقت «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» گفته باشد، دور شود، این است که به دنیا حریص باشد و دنیا را از راه غیر حلال جمع کند. اصلاً اخلاص با آزمندی و حرص به دنیا به وجود نمیآید
[1] بحارالأنوار، ج: 73، ص: 360، باب: 67
[2] الحدیت-روایات تربیتى، ج: 3، ص: 47
[3] یک عدّه از صحابه حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) هم بودند مثل ابیبصیر، جابر و ... که وقتی اینها هم میخواستند به امام خطاب کنند، میگفتند: «جُعِلتُ فِداکَ، بِأبی أنتَ»، مؤدّب بودند.