عرض کردیم باب هدایت، برای بشر باز است، منتها به شرط آن که خودش هدایت‌پذیر باشد؛ و إلّا اگر انسان خودش هدایت‌پذیر نباشد، طبعاً هر قدر انبیاء عظام و حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) و اولیاء و خصّیصین بکوشند، اثر و فایده‌ای برای او نخواهد داشت و هدایت را قبول نخواهد کرد.

نکته‌ای که در باب علّت تجمّع انصار در سقیفه است، مؤیّد همان روایتی است که بیان شد حضرت می‌فرمایند: اگر کسی هدایت را نخواهد، هدایت نمی‌شود و در جای دیگر فرمودند: هر کس که هوی و هوس داشته باشد، هدایت برایش سودی ندارد. لذا آن که به نفس امّاره جواب مثبت دهد، طبعاً به هدایت، جواب مثبت نمی‌دهد!

جالب است! بعد از رحلت پیامبر اکرم، خاتم رسل، محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم)، به جای آن‌ که امّت برای تغسیل و تدفین و تکفیر پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) یک‌پارچه شوند، بعضی از این صحابه به دنبال این رفتند که غنیمتی بگیرند و به خاطر همین، مشکلاتی ایجاد شد.

در همان ابتدای قضیه، انصار و مهاجرین، به خاطر ریاست می‌خواستند به جان هم بیافتند. تاریخ دو نکته را ثبت کرده است که این‌ها به ظاهر برای سبقت گرفتن از هم وارد این قضیه شدند، در حالی که بحث غدیر خم را از پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) شنیده بودند. اتّفاقاً جالب این است که پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در حجّه‌الوداع بیان می‌کنند: بعدها کسی نگوید که ما فراموش کردیم!

گر‌چه حسب روایات شریفه - که هم در بین اهل جماعت و هم در شیعه است - قبلاً هم پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) بارها ولایت مولی‌الموالی(صلوات اللّه و سلامه علیه) را تبیین نموده بودند امّا در غدیر خم و در آن اجتماع کثیر امّت که هر کس از جایی آمده بود، پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم)، بالصّراحه همه را دعوت می‌کنند؛ لذا فرمان می‌دهند آن‌هایی که جلو رفتند، برگردند و منتظر می‌مانند کسانی که عقب هستند، برسند. حضرت جهاز شترها را روی هم قرار می‌دهند و از آن بالا می‌روند و آن خطبه بسیار عالی و غرّاء را تبیین می‌فرمایند.

جالب این بود که صدا هم به همه می‌رسید و این هم از اعجازات نبی مکرّم(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) است که بیان شده همه صدا را شنیدند و هیچ کس نبوده که نشنیده باشد. چون در قدیم، قبل از این ‌که بلندگو باشد، در سخنرانی‌ها، رسم بر این بوده که دو سه نفر را قرار می‌دادند تا آن‌ها مطالب را تکرار کنند که همه بشنوند (در خاطرات مرحوم فلسفی هم هست که می‌فرمایند: من بیان می‌کردم، بعد چند لحظه‌ توقّف می‌کردم تا این‌ها به دیگران بگویند و بیرون مسجد هم بشنوند. بعد که بلندگو آمد، آن حالت از بین رفت). امّا دارد که صدای پیامبر عظیم‌الشّأن(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) را همه می‌شنیدند و این نکته بسیار مهمّ و از اعجازات نبوی است.

پس چطور شد همین افرادی که خود از نزدیکان و صحابه بودند، سقیفه را به وجود آوردند؟! آن‌ها که در مدینه‌النّبی و در محضر پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) بودند! آن‌ها که در غدیر خم آن خطبه پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) را شنیدند و حتّی بیان شده: اوّلین کسانی هم که به مولی‌الموالی(صلوات اللّه و سلامه علیه)، تبریک گفتند و بیان کردند: «بخ بخ لک یا علی(علیه الصّلاة و السّلام)»، همین افراد بودند!

علّت جز هوی و هوس و حبّ به جاه و مقام - همان چیزی که در این چند جلسه عرض کردیم - چه چیز دیگری می‌تواند باشد؟!