نکته­ای را بیان کنم که خیلی عالی است، البته ما این را نمی‌فهمیم. ابوالعرفا، آیت‌الله العظمی ادیب­(اعلی اللّه مقامه الشّریف، سلام اللّه علیه) می‌فرمودند: ملائکه الهی به معامله­های انسان‌ها در دنیا، ولو مؤمنین، که به جز پروردگار عالم را نیّت کنند، می­خندند! فرمودند: دلیلش این است که می­بینند این­ها به این ظواهر دل بستند.

البته یک موقع این معاملات از باب تکلیف است که انسان دارد کار می­کند و روزی کسب می‌کند، ایرادی ندارد، بیان هم شده که از تو حرکت و از من برکت؛ امّا یک موقع بحث این است که دل می­بندد.

ایشان می‌فرمودند: می­دانید مصداقش چیست؟ فرمودند: یک موقعی کسی خانه می­خرد، دیگر دلش خوش است که الحمدلله از مستأجری خارج شده و خدا را شکر سقفی بالای سرش هست و از این مطلب، لذّت می­برد! امّا ملائکه از این که او از این معامله لذّت می­برد، می­خندند. چون می‌گویند: تو که چیزی نخریدی! مگر چه خریدی؟! چند صباح دیگر از این­جا می‌روی و این‌ها را می‌گذاری!

ده یا دوازده سال پیش، در بحث تفسیر، در باب «مالک یوم الدّین» بیان کردیم که اولیاء خدا می­گویند: شما مالک هیچی نیستید، شما بر همه چیز ناظرید، نه مالک! در حقیقت مالک اصلی، خداست و این امانت چند روزی بهر روزی، دست ماست.

می­گویند: حتّی شما مالک همین خانه­ای که در آن نشستید و سند شش دانگ آن را دارید، نیستید. هر لحظه به ظاهر فقط مالک همان جایی هستید که نشستید و فعلاً اشغال کردید و بر مابقی آن، ناظرید، نه مالک!

مالک کیست؟ مالک، آن کسی است که شیئی در تملّکش باشد. آیا شما می­توانید آن اتاقی را که در آن ننشستید، داشته باشید و در آن هم سیطره داشته باشید؟ خیر، پس بر مابقی، ناظرید. بعد از اینجا که بلند می­شوید و جای دیگری می­نشینید، دیگر مالک جای قبلی نیستید و فعلاً مالک آنجایی هستید که الآن اشغال کردید.

البته معلوم می­شود که اصلاً مالک جای قبلی هم نبودید؛ چون ملکیّت از دست نمی­رود. پس این بحث بیع و معاملات و مالک شدن و ... به عنوان تمثیل برای ما است، امّا به حقیقت ما مالک نیستیم.