پیامبر اکرم(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند: آن کسی که خدا را شناخت و به عظمت او پی برد، این کلام خودش را مواظبت می‌کند «مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْکَلَامِ». زبان خود را از حرف ناثواب، از نعوذبالله فحاشی، غیبت و تهمت حفظ می‌کند. حتّی بالاتر از این، اولیاء خدا می‌گویند: این‌که غیبت کسی را بکنی یا به کسی تهمت بزنی، در باب معرفت معلوم است نباید انجام بگیرد، این که بیان می‌فرمایند: «مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْکَلَامِ» یعنی حتّی انسان از حرف‌های بیهوده هم پرهیز کند.

حتّی نمی‌خواهم بگویم که مزاح بد است، امّا اولیاء خدا می‌گویند: اگر یک موقعی لطیفه‌ای یا عذر می‌خواهم، خیلی عامیانه بیان می‌کنم، جُکی بگوییم که چیزی در آن نیست، جز این‌که نعوذبالله، تمسخر دیگران یا تمسخر یک قومی باشد، معلوم است ما معرفت به ذوالجلال و الاکرام پیدا نکرده‌ایم.

اگر کسی جدّی این‌طور بود «مَنْ‏عَرَفَ‏ اللَّهَ‏ وَ عَظَّمَهُ»، معلوم است‏ دیگر زبانش را از هر کلامی نگه‌داری می‌کرد«مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْکَلَامِ». به لهو و لعب مشغول نمی‌شد. حرف‌های لغو و بیهوده نمی‌زد، ولو صورت ظاهر اولیاء خدا می‌گویند: حتّی ممکن است بعضی از حرف‌ها، گناه هم عندالله تبارک و تعالی نباشد، غیبت نیست، دروغ نیست، تهمت نیست، امّا بعضی‌ها می‌گویند: وقتمان را برای این حرف‌های بیهوده تلف کنیم که چه بشود؟ خیلی مهم است.

علّامه محمّدباقر مجلسی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) بیان کردند، پدرم علّامه محمّدتقی مجلسی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) فرمودند: پسرم! اگر می‌خواهی به درجات عالی انسانی برسی، آن حرف‌هایی را که در عموم زده می‌شود و به تو ارتباطی ندارد، اصلاً از آن‌ها سؤال نکن، چون وقت تو آن‌قدر ارزشمند است که اگر بخواهد به این‌ها پرداخته شود، از اصل باز می‌مانی.

مثلاً برای یکی دارد تعریف می‌کند: آقا! فلان جا چنین بود، چنان بود. به من چه ربطی دارد. البته چطور بگویم، همه مبتلا هستیم. این‌قدر این‌ها برای ما عادی شده که یک موقعی یک کسی می‌گوید: پس اصلاً دیگر چیزی نگوییم، حرف نزنیم و یک گوشه‌ای بنشینیم. این‌طور نیست، امّا مثلاً هیچ ارتباطی به من ندارد، کاری هم ندارد، می‌پرسم:فوتبال بازی می‌کردند، چند چند شدند. به من چه ربطی دارد چند چند شدند. حالا بگذریم که یک عدّه، خودشان را بیچاره کردند. کارشان به مرگ و کشته شدن می‌کشد. کما این‌که گفتند: بعد از این‌که یکی از بازیکن‌های یکی از تیم‌ها، به تعبیری بی‌موقع از تیمش خداحافظی کرد، یک نوجوانی اسم او را چند بار گفته و مرده! درد است. ببینید کار ما به کجا می‌کشد. به جای این‌که مثلاً اسم خدا و اسم حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) را بیاورد، از گفتن اسم یک بازیکن مرده! آیا واقعاً بیهوده نیست؟! بینی و بین الله، بین خودمان با خدای خودمان، کمی تأمّل کنیم، آیا واقعاً این بیهوده بودن نیست؟! دلیل چیست که این‌گونه می‌شویم؟

پیامبر اکرم(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند: دلیل این است که معرفت حقیقی به پروردگار عالم نداریم. این که ما می‌گوییم معرفت، زیربنای اخلاق است و اگر کسی با شناخت ورود پیدا کرد، به خودی خود متخلّق به اخلاق الهی می‌شود؛ یعنی می‌فهمد نباید حرف بیهوده بزنم. می‌فهمد نباید چشمم بیهوده کار کند. خودش می‌فهمد. اگر کسی با معرفت وارد شد، به خودی خود می‌فهمد که من برای چه باید این حرف‌ها را بزنم؟ برای چه باید این نگاه‌ها را بکنم؟

معرفت النفس – 16/12/92