بحث در مورد عصمت انبیاء و ائمّه(علیهم صلوات المصلّین)، مقدّمه بحث مهدویت محسوب میشود. در بحث مهدویت، ملاک اوّل این است: امام که هادی خلق است، طبعاً مبشّر و پیشوا برای دین، هادی دین و پیشوای مردم به سمت پروردگار عالم در راه دین است.
طبیعی است در اینجا این سؤال پیش میآید: آیا این دینی که بر او نازل شده، جدّاً محفوظ مانده است؟ آیا دقیقاً همان دینی است که پروردگار عالم خواسته یا اضافه و کم شده است؟
این دینی که ما میخواهیم هادی آن، ما را به آن برساند، باید مشخّصاتی داشته باشد:
1. اصل این دین باید الهی باشد.
2. آن کسی که مبیّن این دین است (پیامبر)، حتماً باید معصوم باشد.
3. آن کسی هم که میخواهد این دین را به انسان مرحمت کند (امام)، باید در پرده عصمت باشد.
دین که از قبل آمده، نبی هم که معصوم بوده است، دیگر چرا امام هم باید معصوم باشد؟ به این دلیل که خود دین در هر شرایط زمانی و مکانی نیاز به تفسیر و توضیحات خاصّ خود دارد، لذا امام هم باید معصوم باشد.
ما حتّی قائل هستیم، غیر امام معصوم هم در زمان غیبت باید یک نوع عصمت (نه عصمت به معنای عصمت حقیقی) داشته باشد، «مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِینِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوهُ»
همین عبارت «مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ» خود دلیلی برای عصمت است. وقتی کسی مطیع امر مولا نباشد، امکان دارد احساس کند کسی شده است و با خود بگوید: ما هم یک موردی را اضافه میکنیم، که این خلاف است.
لذا ما قائل به این هستیم که نوّاب عام حضرت - نوّاب خاص که مشخّص هستند، امّا نوّاب عام که در حقیقت تبیین دین میکنند، دقیقاً معلوم نیست که چه کسانی هستند - باید اتّصالی به ساحت قدس آقا داشته باشند. البته طبیعی است اینها هیچ وقت مدّعی ارتباط نیستند؛ چون مع الأسف و هزاران هزار بار تأسف، بعضی دکّان و بازار درست کردهاند و انسانهای کذّاب و پلید بسیاری، مدّعی ارتباط با حضرت شدهاند.
امّا کلیّات این قضیّه گفته شده است، از جمله: «صَائِناً لِنَفْسِهِ...» و این از نکات بسیار مهم است که کسی بتواند خود را نگاه دارد.
اصلاً هر کسی که در این راه وارد میشود، باید خیلی چیزها را از دست بدهد. امام و پیامبر نمیتوانند امام و پیامبر باشند و حتّی بعد از آنها مبلّغین حقیقی این راه هم نمیتوانند مبلّغ حقیقی باشند، و هر آنچه که مردم انجام میدهند، انجام بدهند.
یعنی چه؟ یعنی مردم میتوانند بخورند و بیاشامند، امّا اینها نمیخورند؟! خیر، اینها هم میخورند، میخوابند، مینشینند، در بازار و در بین مردم معامله میکنند، همانطور که پیامبر عظیمالشّأن(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) این کار را میکردند، امّا آن مواردی که گاهی مردم به صورت ظاهر رعایت نمیکنند، بر این افراد فرض است که رعایت کنند.
لذا عصمت انبیاء که به عنوان مقدّمه بحث است، بستر مهمّی برای رشد و نمو است و همانطور که بیان شد اگر بتوانیم این بستر را به خوبی مهیّا کنیم، دیگر بسیاری از مسائل خودبه خود حل میشود.
پس در ابتدا باید فنداسیون درست شود که دین بر پایه آن قرار گیرد و اوّلین مورد هم این است که آن کسی که دین بر او وارد میشود، باید معصوم باشد.