درس اخلاق

درس اخلاق

 جلسه 3                                                                                                      9/9/84

تقدم تزکیه بر تعلیم

در جلسه­­ی گذشته در رابطه با تزکیه که بر علم مقدم است، صحبت کردیم. آن چه که از زبان پروردگار عالم بیان شده است، «وَ یُزَکّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ»^[1] است، امّا آن چه که از زبان مخلوق است نه خالق، ابتدا بحث علم است بعد تزکیه.

حضرت ابراهیم خلیل(علی نبینا و آله و علیه الصلوه و السلام) بعد از این که پایه­های خانه­ی خدا را با فرزندش اسماعیل بنا نمود و از پروردگار عالم خواست «رَبَّنا تَقَبَّلْ مَنّا إِنَّکَ أنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ» و دعاهای دیگری که نمود، دعای بعدش این بود «رَبَّنا وَابْعَثْ فیهِم رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَة وَ یُزَّکیهِمْ إنَّکَ أنْتَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ»^[2] پروردگارا! مبعوث کن در میان ایشان رسولی که از خود آن­ها باشد، برای آن­ها آیات تو را تلاوت کند و تعلیم بنماید کتاب و حکمت را و «یُزَّکیهِمْ» و آن­گاه تزکیه­شان کند. در حالی که عزّوجلّ می­فرمایند: «لَقَدْ مَنَّ اللهُ عَلَی الْمُومِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مَنْهُمْ»^[3]، خداوند منّت گزارده است بر مؤمنین که از ما بین خود آن­ها رسولی را برانگیخت که «یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِه» تلاوت آیات و نشانه­های حضرت حق بنماید «وَ یُزَکّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ» آن­ها را تزکیه کند و بعد تعلیم علم و حکمت کند. (در این آیه، ابتدا تزکیه بیان شده بعد تعلیم و حکمت اشاره شده است.)

یا در سوره­ی جمعه بیان فرمود: «وَ یُزَکّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ» که این­جا هم عزّوجلّ تزکیه را بر علم مقدم می­دارد. بنابراین علم بدون تزکیه در حقیقت علم نخواهد بود و همان حجاب اکبر است.

شناخت از خود تا خدا

آن چه که مقدمتاً باید بدانیم این است که خود بشر متشکل از روح و بدن است. در درجه اول شناخت بشر مهم است. این که پیامبر اکرم، حضرت محمد مصطفی(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده­اند: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ»^[4] به خاطر همین است. تا کسی واقعاً نداند که چیست و کیست؟ برای چه آمده و نهایت او چه خواهد شد، یقین بدانید خداشناس نخواهد شد. آن کسی خداشناس می­شود که اول، فلسفه­ی وجودی خود را از باب جسم و روح و از باب این که برای چه آمده است و نهایتاً به کجا می­رود، درک کند. لذا علمای اخلاق بیان کرده­اند: انسان انقسام و تقسیمی دارد و حالاتی دارد.

اولاً انقسام انسان یکی سّر است و یکی عَلَن، بشر پیچیده شده از اسرار و مطالب علنی است که راجع به این اسرار و مطالب علنی باید چیزهایی بداند، مثل صورت ظاهر جسم که بشر باید آگاهی داشته باشد که جسم فیزیکیش از چیست؟ و این که انسان متشکل از روح و بدن است که برای هر دوی این­ها، هم آلام است و هم لذّات؛ یعنی همان­گونه که برای جسم دردها و لذائذی است، برای روح هم همین­گونه است.

آن چیزی که جسم را گاه به اذیت وامی­دارد، گاه روح را هم به اذیت وامی­دارد و آن­چه که جسم از آن لذّت می­برد، گاه روح هم از آن لذّت می­برد و گاهی هم متفاوت است. لذّت­ها و آلام جسم با روح متفاوت است، گرچه این­ها پیچیده به هم هستند؛ یعنی گاه روح که مریض گردد، جسم را هم مریض می­کند.

صورت ظاهر گاهی جسم در رشد و نمو است و روح در مریضی­های گناه به سر می­برد، امّا این صورت ظاهر است ولی در حقیقیت همان روح مذنب، روح دردناک، به جسم هم آسیب می­رساند. لذا پس از مدّتی گاهی بعضی می­بینند، بعضی مریضی­ها را دارند که در اثر همان دردهای روح است که گاهی اطباء متوجّه می­شوند و گاهی متوجّه نمی­شوند. امّا مقدمتاً این مطلب را داشته باشید که هر جسمی که درد بگیرد و عذابی ببیند، به روح آسیب نمی­رساند، امّا هر روحی که آسیب ببیند به جسم ضرر می­زند.

لذا اگر کسی خودش را نشناسد، طبعاَ خداشناس نخواهد بود و لازمه­ی شناخت این است که انسان بداند از سرّ و علن، روح و بدن تقسیم شده است و برای هر کدام آلام و لذائذ و مهلکات است. بعضی از چیزها انسان را هلاک می­کند، جسم را به هلاکت می­اندازد و روح را هم به هلاکت می­اندازد.

معنای تزکیه

تزکیه عبارت است از تصفیه­ی جسم و روح از همه­ی آلام و دردها و مهلکات و آن چیزهایی که باعث هلاکت بشر می­شود.

کلمه­ی تزکیه در لغت، معانی متفاوتی دارد. در قرآن کریم و مجید الهی، کلمه­ی تزکیّ به معنای صدقه دادن یا به عنوان وارسته و پاک شدن آمده است. در کتاب لغت از جمله المنجد، معانی مختلفی برای تزکیه بیان شده از جمله: تزکیه به معنی طاهر شدن، پاک شدن، زکیه الله یعنی خدا او را پاکیزه گردانید، اصلاح کرد.

امّا اشاره کردیم تزکیه در حقیقت تصفیه است، تصفیه یعنی چه؟ یعنی جسم دچار آلام و دردها شده، روح دچار دردها شده است و انسان باید آن­ها را تصفیه کند، صاف کند و از بین ببرد. به این معنا هم گفته­اند که گاه خوب و بد با هم مخلوط شده، برای این که همه را خوب کنیم، باید بدی­ها را بیرون ببریم. تزکیه یعنی انسان از بدی­ها تصفیه شود، آن­چه که می­ماند خوبی­ها باشد.

پس از این جهت که معنی زکی که ریشه­ی تزکیه است، رشد کردن و زیاد شدن است و از آن جایی که بشر در تمام طول زندگیش نیاز دارد که به رشد و نمو برسد و انسانی که توقف کند انسان نیست و اگر نتواند خود را به مراحل بالا برساند انسان کامل نیست، لذا علمای اخلاق، تزکیه را در همه­ی مراحل زندگی لازم می­دانند.

راه تزکیه­ی نفس

حال سؤالی که مطرح است این است که تزکیه را باید از چه طریقی بپیمائیم؟ با این که عزّوجلّ در قرآن کریم فرموده است: «وَ یُزَکّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ» امّا راه تزکیه را نیز باید از طریق علم بپیمائیم. این که بیان کرده­اند: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ» هر کس خودش را بشناسد خدایش را می­شناسد، اگر کسی عالم نباشد، چگونه می­تواند عارف به نفس خودش باشد؟! پس راه شناخت خود و تزکیه­ی نفس راه علم است.

شهید ثانی می­فرمایند: کمال انسان به علم است، امّا خود این کمال نیاز به مقدمات دارد، باید ابتدا انسان شرائطش، آدابش و وظایفش را بداند. علم حقیقی آن موقعی برای انسان میّسر می­گردد که انسان شرایط و آداب علم را بداند. ما از طریق علم به معرفت می­رسیم و از طریق علم به تزکیه­ی حقیقی می­رسیم. این که ما فرمایشات حضرات معصومین و آیات را می­خوانیم، این­ها یعنی علم، وقتی آگاهی پیدا کردیم تزکیه از طریق علمی چه طور است، خودمان را موظّف می­کنیم که آن کارها را انجام دهیم. تزکیه­ی حقیقی طریقه­اش علم است.

بعد ایشان می­فرمایند: امّا خود این علم نیاز به یک تزکیه و آداب و شرایط دارد، آداب و شرایطش این است که انسان بداند چگونه باید عمل کند. پس یک حالت دور است اگر کسی خودش را بخواهد تزکیه کند، آیا تزکیه مقدم بر علم است یا علم مقدم است؟ یا نه به هم پیچیده است؟ علم بدون تزکیه علم نیست و تزکیه­ی بدون علم تزکیه نیست.

لذا عزّوجلّ می­فرماید: «وَ مِنَ النّاسِ وَ الدَّوابِّ وَ الْاَنْعامِ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُهُ کَذلِکَ إنَّما یَخْشِی اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماء إِنَّ اللهَ عَزیزٌ غَفُورٌ»^[5] از مردمان و جنبنده­ها و چهار پایان که در رنگ­های مختلفند، فقط عالمان حقیقی از پروردگار می­ترسند. پس عزّوجلّ می­فرمایند: آن کسانی که حقیقتاً در درگاه پروردگار عالم تضرّع دارند، علما هستند.

ذیل این مطلب تفاسیر بیان کردند که منظور از «یخشی» ترسی نیست که کسی از یک ظالم بترسد، بلکه منظور این است که به مقامی می­رسند که می­دانند در مقابل پروردگار عالم هیچند، هیچ.

در تفسیر رازی جلد دوم بیان شده که خود این «إنَّما یَخْشِی اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماء» دلائل فضل علما است، فضل علم است و دلالت دارد بر این که اهل علم به آن مقام خاشع عندالله می­رسند و تزکیه مگر غیر از این است که انسان به مقام خشوع و خضوع برسد و بفهمد که باید چه کار کند که خدای ناکرده دچار زشتی­ها و پلیدی­ها در دنیا نشود.

قرآن کریم اولین آیاتش را با نام علم آغاز کرد «إِقْرَاء بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَقْ، خَلَقَ الاِنْسانَ مَنْ عَلَقْ، إِقْرَاء وَ رَبُّکَ الاَکْرَمُ، ألّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمْ، عَلَّمَ الاِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ»^[6] علمی که انسان را به مقام حقیقی برساند، این علم است. اگر کسی بخواهد راه تزکیه را هم طی کند از طریق علم حقیقی خواهد بود.

اگر آن علم که ما به عنوان قرائت بیان کردیم، برای انسان غرور بیاورد «العلم حجاب الاکبر» علم، حجاب بزرگ می­شود. حجب، زیاد داریم، گاه به عدد انفس. آن­قدر حجب داریم که گاه انسان به آن حجاب­ها گرفتار می­شود و راه پیشرفت خود و رشد و نموش را که یکی از معانی تزکیه است، می­بندد. امّا هیچ جا نداریم که بالاتر از علم به صورت ظاهر برای انسان حجاب باشد.

لذا اگر کسی طلبه یا دانشجو است باید بیش از همه به تزکیه­ی نفس خود بپردازد. چون همان­طور که بیان شد، این علوم قرائت است؛ ما کتب را می خوانیم؛ علم آن است که نور باشد «العِلمُ نُورٌ یَقْذِفُهُ اللهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشاء»^[7]. چرا فرموده: «فِی قَلْبِ مَنْ یَشاء»؟ گفته­اند در باب «فِی قَلْبِ مَنْ یَشاء» بحث تزکیه است. آن­ها که مزکی شدند، خدا به آن­ها علم می­دهد. علم به معنی حقیقی آن نوری است که خدا در قلب بشر بگذارد، که اگر به وجود بیاید، حکیم که لب به سخن بگشاید، از همان لحظه­ای که باء بسم الله را می­گوید، قلوب را مسخّر خودش می­کند. چرا که آن­چه بیان می­کند، علم حقیقی است.

حال، چه کنیم که به این مقامات برسیم؟ مراحلی دارد که در ابتدا باید فضل خود علم را بدانیم.

اهمیت علم در اسلام

عزّوجلّ در آیات کثیره­ای به اهمیّت علم اشاره فرموده است، می­فرمایند: «یَرْفَعَ اللهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُم وَ الَّذینَ اُوتُوالْعِلْمَ دَرَجاتٍ»^[8] خداوند بالا می­برد آن­هایی را که ایمان آورده­اند و آن­هایی که صاحب علمند، دارای درجاتند. چرا درجات را فقط برای اوتوالعلم می­فرماید؟ یعنی هرچه علم مؤمن بیشتر باشد (البته علم حقیقی نه علم قرائت)، درجاتش بیشتر می­شود؛ چون عالم هر چه به علمش افزوده گردد، مسلماً خضوع و خشوعش بیشتر می­شود.

در باب روایات هم این­قدر که در اسلام در مورد اهمیّت علم روایت وجود دارد، در هیچ فرقه­ای و هیچ دینی نداریم. پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می­فرماید: «مَنْ اَحَبَّ إنْ یَنْظُرَ إلَی عُتَقَاءِ اللهِ مِنَ النّارِ فَلْیَنْظُرْ إلَی الْمُتَعَلِّمِینَ»^[9] هر کس می­خواهد نگاه کند به آزاد شده­های از آتش جهنم، نگاه کند به کسانی که طالبان علمند.

«فَوَ الَّذی نَفْسی بِیَدِهِ مَا مِنْ مُتَعَلِّمٍ یَخْتَلِفُ إلَی بابِ الْعالِم إلّا کَتَبَ اللهُ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ عِبادَةَ سَنَةٍ» به آن خدایی که جان من در دست او است، آن کسی که برای گرفتن علم، درب خانه­ی عالم می­رود، پروردگار عالم برای هر قدمش عبادت یکسال را می­نویسد «وَ بَنَی اللهُ بِکُلِّ قَدَمٍ مَدِینَةً فِی الْجَنَةِ» و خدا برای او با هر قدمی که برمی­دارد به سمت خانه­ی عالم، یک شهر در بهشت بنا می­کند. نمی­فرماید: یک خانه. وسعت خانه­ی مؤمن، فردای قیامت کل زمین است، آن چه اطراف آن از لحاظ جو است، خانه است، نه شهرش.

«وَ یَمْشِی عَلَی الاَرْضِ وَ هِیَ تَسْتَغْفِرْ لَهُ» و وقتی بر روی زمین راه می­رود، زمین برای او استغفار می­کند، «َو یُمْسِی وَ یُصْبِحُ مَغْفُوراً لَهُ» چه شب کند و چه صبح کند او آمرزیده شده است. «وَ شَهِدَتِ الْمَلائِکَةُ» و ملائکه برای او شهادت می­دهند. «أَنَّهُمْ عُتَقَاءُ اللهِ مِنَ النّارِ» این­ها آزاد شده­های از آتش جهنم هستند.

ما در اسلام بحث فارغ التحصیل نداریم. این را از کودکی به ما یاد داده­اند که «اُطلِبُوا الْعِلم مِنَ الْمَهدِ اِلَی اللَّحَدْ»^[10] انسان باید تا لحظه­ی مرگ به دنبال علم باشد و اگر علم، علم حقیقی باشد، ملائکه­الله برای طالب علم (هنوز معلوم نیست عالم باشد) بال­هایشان را پهن می­کنند که روی بال­های آن­ها قدم بگذارد.

برای طالب علم حقیقی، این­قدر فضایل بیان شده. بنابراین اگر از ما بپرسند: تزکیه مقدم است یا علم؟ به دو صورت باید جواب بدهیم: اول تزکیه­ی مقدماتی (به معنی اصلاح نفس از همه­ی بدی­ها) و الّا همان دزدی خواهیم شد که با چراغ، کالا را گزیده­تر خواهد برد، امّا در مرحله­ی بعد آن تزکیه­ای که باعث رشد و نمو است، در علم است. طریقه­اش، طریقه­ی علم است. انسان باید به مقامی برسد که به او زکی بگویند؛ یعنی صالح و شایسته شده.

جفت با خدا

انسان مزکی به جایی می­رسد که با خدا جفت می­گردد؛ یعنی با خدا یکی می­شود؛ یعنی آن­قدر به خدا نزدیک می­شود که همان­گونه که خدا همیشه با اوست و به او نزدیک است «نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْهِ مَنْ حَبْلِ الْوَریدِ»^[11] او هم با خداست و به خدا نزدیک است.

لذا یکی از معانی زکی را عدد زوج گفته­اند، چه زمان انسان زوج است؟ انسان مزکی همیشه خود را در محضر پروردگار عالم می­بیند، هیچ موقع احساس تنهایی نمی­کند، همیشه با خداست و کسی که احساس کند همیشه با پروردگار عالم است، به هیچ عنوان دچار گناه نخواهد شد؛ چون خدا را ناظر و شاهد می­بیند و این مقام کسی است که خود را از طریق علم حقیقی تزکیه کرده است و آن­وقت به مقامی می­رسد که جز خدا دیگر هیچ نمی­بیند.

مواظبت از روح

انسان برای رذائل اخلاقی و آلام روح که او را به مهلکه می­اندازد، نیاز به معالجه دارد. انسان از روز اول به قول قرآن کریم و مجید الهی با فطرت الهی به دنیا آمده، «فِطْرَتَ اللهَ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللهِ»^[12]، همه­ی مردم با فطرت الهی به دنیا آمده­اند. نفرمود: فطر المؤمن، یا مسلم فرمود: «فَطَرَ النّاسَ»، امّا همین انسان گاه به جایی می­رسد که در اثر غرق شدن در لجنزار گناه، رذائل برایش حسن می­شود و محاسن رذیلت می­شود. این­ها به خاطر این است که در مرحله­ی نخست درک نکرد باید از روح خودش از طریقی که حضرات معصومین فرموده­اند، مواظبت کند.

لذا تربیت در مرحله­ی نخست است و انسان اول باید تربیت شود، بعد تعلیم. حضرت شیخنا الاعظم، مفید عزیز، آن اول مرجع دین، اخ السدید امام هماممان، حضرت حجّت بن الحسن المهدی (صلوات الله و سلامه علیه و عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن­قدر تزکیه شده بودند که حتّی هر کس تحت لوای ایشان به رشد و نمو رسید، به مقامات والا رسید. سیّد رضی و سیّد مرتضی، شیخ طوسی و اعاظم دیگر.

ایشان اول چیزی که بیان کردند، این بود که هر گاه می­خواست وسوسه­ی گناه به ذهنم بیاید، همان لحظه رجوع می­کردم و قرآن می­خواندم و گریه می­کردم که چرا فکر گناه به نظرم آمد و بعد فرمودند: طوری شد که بعد از مدّتی دیگر حتّی فکر گناه هم به ذهنم نمی­آمد.

اولین قدم برای تزکیه

انسان می­تواند، منتها اول باید فضائل را بشناسد، رذائل را بشناسد، راه مبارزه با آن­ها را بداند، امّا وقتی انسان مبتلا شد، اوّلین راه برای تزکیه، تخلیه است. تا انسان از رذائل تخلیه نشود، نمی­تواند فضائل را در دل و روحش بنشاند، در خانه دو شیء ضد هم نمی­توانند زندگی کنند. در قلب هم نمی­شود، هم گناه باشد، هم طاعت پروردگار عالم.

اگر خانه­ای آتش گرفته باشد و بخواهید آن را تعمیر کنید، اولین راه این است که آن چیزهایی که در خانه ریخته، بیرون بیاورید، جارو بزنید، بعد شروع به رنگ زدن کنید. اگر در دل منشئی به نام آتش باشد و دود و غبار آن آتش، دل را سیاه کند، بعد بخواهید کنار آن نور هم بیاوری یا به اصطلاح خانه را رنگ بزنی، آن دود و غبار روی رنگ­ها می­نشیند.

خانه­ی دل اول باید از همه­ی بدی­ها و رذائل تخلیه شود، که البته آن هم از طریق علمی است. چرا می­گوییم از راه علمی؟ چون گاه بعضی چیزها را ما رذائل می­دانیم، در حالی که رذیله نیست و گاه بعضی چیزها را فضائل می­دانیم، در حالی که فضیلت نیست.

یک مثال بزنم تا در ذهن شما بماند. مثلاً یکی از قوایی که حضرت حق به انسان داده، قوه­ی غضب است. اگر کسی بگوید قوه­ی غضب قوه­ی بدی است و نمی­تواند برای روح لطیف، قوه­ی غضب وجود داشته باشد و به نظر خودش این می­آید که اگر کسی بخواهد به کمال برسد، باید اصلاً چیزی به نام غضب در او وجود نداشته باشد و بخواهد آن را سرکوب کند، این شخص به بیراهه رفته است.

قرآن کریم و مجید الهی، پیامبر ما را به نام رحمه للعالمین معرفی می­کند. او طوری است که حتّی برای ایمان آوردن مردم خود را به هلاکت انداخت؛ «لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ اَلّا یَکُونُوا مُؤمِنینَ»^[13] خودت را به هلاکت می­اندازی که چرا ایمان نمی­آورند؟! امّا همین پیامبر را در موردش این­گونه بیان می­فرماید: «محمد (ص) رَسُولُ اللهِ والَّذینَ مَعَهُ اَشِدّاءَ عَلَی الْکُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ»^[14]. لذا غضب به خودی خود بد نیست، کجا استفاده کردنش مهم است. یا مثلاً  انسان کجا محبت کند، کجا نکند. مثلاً محبت به فرزند چه­قدر باشد؟

پس اگر کسی از راه علمی جلو برود، هم در دنیا موفق است و هم آخرت خوبی خواهد داشت. امّا اگر از راه علمی پیش نرود، نه دنیا دارد و نه آخرت.

امّا تخلیه چیست؟ از کجا باید شروع شود؟ بعد از تخلیه چیست؟ در جلسات آینده به فضل الهی به این­ها خواهیم پرداخت.

حرکت از ما، امداد از خدا

عزیزان! اگر کسی بخواهد جدّی در این راه قدم بردارد، بدانید پروردگار عالم عنایت می­کند. ما روایت داریم که اگر کسی تصمیم بگیرد و بگوید: «اُفَوِّضُ اَمری اِلَی اللهِ اِنَّ اللهَ بَصیرٌ بِالعِبادِ»^[15] خود را به خدا بسپارد و قدم بردارد، خدا به بندگانش بیناست و امداد می­کند، فقط شرطش این است که ما حرکت کنیم.

انسان می­تواند به جایی برسد که هر چه در آسمان­ها و زمین است، در تسخیر خود داشته باشد. وقتی از حضرت شیخنا الاعظم پرسیدند: آیا ما هم می­توانیم به مقام شما برسیم؟ فرموده بودند:چرا نمی­شود؟! در زمان شما ظواهر و جاذبه­های دنیا زیاد است، در حالی که آن زمان این ظواهر نبود و لذا الان اگر کسی بخواهد و جدّی با نفس امّاره، با لقمه­های حرام مبارزه کند و در این دنیای وانفسا خود را بالا بکشد، حتماً به آن مقامات می­رسد، فقط حرکت لازم است و باید انسان به خدا توکل کند و جلو برود و اولین قدم هم تزکیه است؛ یعنی صاف کردن و تصفیه زمانی میسور می­شود که انسان خود را از همه­ی بدی­ها تخلیه کند و یک نکته هم این که در تمام مراحل به یاد وجود مقدس آقا و مولایمان باشیم و از ایشان کمک بخواهیم.

پروردگارا! به اولیا و انبیائت قسمت می­دهیم به ما توفیق تخلیه از همه­ی رذائل عنایت بفرما.

والسلام علی من اتبع الهدی