پایگاه اطلاع رسانی یاوران امام مهدی (عج) www.emammahdy.com
این که حضرات مستشکلین به نظریّه مشهور اشکال گرفتند و بیان کردند: تعریف مشهور، تعریف صحیحی نیست و مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) با این تعریفشان خواستند تعریف مشهور را از بین ببرند؛ صحیح نیست.
عرض شد گروهی بیان کردند: این که مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) تعریف مشهور از علم اصول را نپذیرفتند و تعریف دیگری را بنا نمودند، به واسطه اشکالاتی است که بر تعریف مشهور وارد است.
عرض شد مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) در باب تعریف علم اصول، فرمودند: «و یؤیّد ذلک تعریف الأصول، بأنّه العلم بالقواعد الممهّدة لاستنباط الأحکام الشّرعیّة»
مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) در باب تعریف، ادلّهای را که ثبوت واقعی و ثبوت تعبّدی نیست، تبیین فرمودند و فرمودند: آنچه که ما میخواهیم در باب این علم اصول بحث کنیم،
موضوع هر علمی عبارت از مطلبی است که در سرتاسر مسائل آن علم از عوارض ذاتی آن بحث کند.
عرض کردیم اشکالات مستشکلین نسبت به نظریّه مشهور و نظریّه مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) انصافاً اشکال نیست، گرچه اصرار داشتند که بگویند اشکال است امّا به نظر میرسد حضراتشان، دقّت لازم را نفرمودند و توجّه به منظور مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) و نظریّه مشهور نداشتند[1]
عرض شد اشکالاتی که به مرحوم آخوند(اعلی اللّه مقامه الشّریف) و به دلیل مشهور گرفتند، گرچه صورت ظاهر اشکال است امّا بهنظر برداشت صحیح از آن نشده است.
عرض شد، بیان کردند: اگر شما بخواهید هر کدام از مسائل علم را به تنهایی مدّنظر بگیرید، به عنوان جزئیّت در رابطه با غرض مطرح میشوند. آنوقت این جزءها نمیتواند غرض کلّی شما را بیان کنند؛
ادّعای مشهور که بیان میکنند هر علمی باید غرض واحد داشته باشد، بدون دلیل است؛ چون ممکن است علمی دارای دو غرض باشد و هر دو غرض هم بر جمیع مسائل آن علم مترتّب باشد.
آقایان میگویند: این که شما بیان میکنید هر علمی باید موضوع واحد داشته باشد، ما را به یک اشکال میرساند.
در مورد این که عنوان کردند غرض از علم میتواند به عنوان موضوع علم قرار گیرد، إنقلتهایی وجود دارد. از جمله این که گاهی هیئتی از مسئله اصول، هم در لغت و هم در اصول وجود دارد، پس موضوع واحد نیست، بلکه موضوعات مختلف است.